Na Kotłowem

NA KOTŁOWEM

Rejon pomiędzy dzisiejszymi ulicami Kopernika i Wielopole to historyczna siedziba rzeźników krakowskich. Tutaj przed wiekami znajdowało się miejsce uboju i składowania odpadów rzeźniczych, albo inaczej tania jatka. Nazywano je Kuttelhof co z języka niemieckiego tłumaczyć można jako rzeźnia. Stąd też wywodzi się spolszczona nazwa „Kotłów” czy „Na Kotłowem”. Także niedaleko stąd spędzano bydło na rzeź. To miejsce z kolei nazywało się „Kijów”. Już na przełomie piętnastego i szesnastego wieku stał tu dom cechu rzeźników.

 

W II połowie XIX wieku w okresie szybkiej rozbudowy miasta rzeźnicy krakowscy  postanowili wznieść nowy budynek cechowy. Inicjatywa wyszła od ówczesnego starszego cechu rzeźników, rajcy miejskiego Stanisława Armółowicza, i podstarszego Tomasza Wójcickiego. Budynek zaprojektował Jan Erlt, a budowa została zakończona w 1881 roku. Kosztował 40 tysięcy zł. reńskich. Stanął on przy ulicy Andrzeja Potockiego (dzisiaj Westerplatte). Dwupiętrowy budynek posiada na pierwszym piętrze wielką salę posiedzeń z galerią nad wejściem ze stylowym żyrandolem oraz portretami królów polskich: Bolesława Chrobrego, Kazimierza Wielkiego, Władysława Jagiełły, Zygmunta Augusta, Stefana Batorego, Jana III Sobieskiego, wykonanymi na podstawie szkiców Jana Matejki oraz napisami, jakie przywileje otrzymał od nich cech rzeźników. Jan Matejko ufundował akwarelę z godłem cechu: głową wołu z gwiazdą między rogami.

 

Budynek „Na Kotłowem” służył także innym organizacjom rzemieślniczym. Tu 27 marca 1907 roku została powołana pierwsza w Polsce Izba Rzemieślnicza i tu mieściła się jej siedziba do 1930 roku, gdy objęła własny budynek przy ulicy świętej Anny. „Na Kotłowem” mieściła się przez lata siedziba cechu piekarzy. W 1927 roku odbył się tu III Zjazd Izb Rzemieślniczych z  udziałem wicepremiera RP Eugeniusza Kwiatkowskiego. Gościł tu też prezydent RP Ignacy Mościcki. W czasach PRL budynek użytkowały krakowskie Zakłady Mięsne. Wrócił on do rzemiosła w 1985 roku. Jest wpisany do rejestru zabytków. Dzięki staraniom właściciela, którym jest Cech Rzemiosł Spożywczych, przy wsparciu Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa, przeszedł remont elewacji oraz Sali Cechowej. Dom Cechu Rzeźników i Masarzy „Na Kotłowem” cały czas służy rzemieślnikom jako miejsce spotkań i świadczy o wiekach krakowskiego rzemiosła.